Η ιστορία του καφέ ξεκινάει από την Αιθιοπία, η τοπικοί πληθυσμοί της οποίας τον χρησιμοποιούσαν αυτούσιο, είτε μασώντας τον καρπό είτε αλέθοντάς τον σε μικρούς σβόλους. Την πρώτη περίοδο, ο καφές δεν καταναλώνονταν ψημένος, ούτε παρασκεύαζαν ροφήματα καφέ, ενώ ένας από τα πρώτα ροφήματα με συστατικό τον καφέ, εικάζετε πως ήταν ένα αφέψημα το οποίο παρασκευάζονταν από τα κεράσια αλλά και τα φύλλα της Καφέας.
Με το πέρασμα του χρόνο το δέντρο του καφέ άρχισε να καλλιεργείται σε μεγάλες εκτάσεις και να παρασκευάζεται ως ρόφημα με την ονομασία - qahwa (κάουα), που κατά μια έννοια σημαίνει "αυτό που εμποδίζει τον ύπνο" και κατά μια άλλη αποτελεί
παραφθορά τμήματος της αρχικής αραβικής ονομασίας του καφέ, qahwat al-būnn, "κρασί του κόκκου", που αναφέρεται στο γεγονός ότι ο καφές χρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο του κρασιού, καθώς το Κοράνι απαγορεύει το αλκοόλ.
Όταν ο καφές πρωτοήρθε στην Ευρώπη ήταν γνωστός ως "αραβικό κρασί". Μια άλλη εκδοχή αποδίδει το όνομα του καφέ στο Βασίλειο της Κάφφα, την περιοχή της Αιθιοπίας όπου άρχισε να χρησιμοποιείται ο καφές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η προέλευση του καφέ και η ανακάλυψη των ιδιοτήτων του, έδωσε τροφή σε αρκετούς μύθους. Οι σημαντικότεροι εξ αυτών είναι εκείνος που αποδίδει την ανακάλυψη των ιδιοτήτων του καφέ στον Αιθίοπα βοσκό, ονόματι Καλντί, ο οποίος παρατήρησε ότι τα ζώα του γίνονταν πιο δραστήρια όταν έτρωγαν τους καρπούς του φυτού του καφέ (μύθος των κατσικών που χορεύουν), και εκείνος σύμφωνα με τον οποίο, ο καφές προσφέρθηκε στον Μωάμεθ από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ προκειμένου να του χαρίσει δύναμη και αντοχή.
Αρχικά ο καφές ήταν αποκλειστικότητα των μουσουλμανικών εθνών μέχρι που μεταφέρθηκε λαθραία στην Ινδία, στη Δυτική Ευρώπη και τελικά στην Αμερική, όπου στο Νότιό της τμήμα διαδόθηκε με πολύ γρήγορους ρυθμούς.
Από την Αφρική ο καφές πέρασε στην Υεμένη, όπου τον έφεραν σκλάβοι από το σημερινό Σουδάν. Η πρώτη αναφορά από τους Μουσουλμάνους γίνεται περίπου στο 900 μ.Χ. στα γραπτά του Πέρση γιατρού Ραζί και υπολογίζεται ότι η παρασκευή του καφέ όπως τη γνωρίζουμε σήμερα (με καβούρδισμα των σπόρων δηλαδή και βράσιμό τους) άρχισε γ'υρω στο 14ο αιώνα. Η πρώτη λεπτομερής αναφορά που έχουμε για την προέλευση και τη χρήση του καφέ είναι μια εργασία του Αμπντ Αλ Καντίρ Αλ-ΤΖαζίρι από τα 1587, όπου αναφέρεται ότι ο πρώτος που καθιέρωσε τη χρήση του καφέ ήταν ο μουφτής του Άντεν τον 14ο αιώνα.
Από την Υεμένη ο καφές διαδόθηκε βορειότερα, στη Μέκκα και τη Μεδίνα και από εκεί στις μεγάλες πόλεις της βόρειας Αφρικής. Η ιδιότητα του καφέ να καταπολεμά την υπνηλία τον έκανε δημοφιλή ανάμεσα στους Σούφι, ενώ καθώς το Κοράνι απαγορεύει τη χρήση αλκοόλ ο καφές θεωρήθηκε ένα καλό υποκατάστατο, και από κοινωνικής άποψης η χρήση του ήταν ίδια με αυτή του αλκοόλ.
Τα καφεποτεία γίνονταν τόπος συνάθροισης, συζητήσεων, διασκέδασης ή και τζόγου. Τα πρώτα καφεποτεία άνοιξαν στη Μόκα, που ήταν και το κύριο λιμάνι από το οποίο γινόταν η διακίνηση του καφέ. Αρκετές φορές λόγω του χαρακτήρα τους τα καφεποτεία έγιναν τόπος πολιτικής συζήτησης και δραστηριότητας, και για αυτό έγιναν αρκετές προσπάθειες να κλείσουν, χωρίς όμως επιτυχία λόγω της δημοτικότητας του ροφήματος. Την ίδια τύχη είχαν και οι προσπάθειες να απαγορευτεί γενικά ο καφές σαν διεγερτική ουσία, τόσο από σκληροπυρηνικούς ιμάμηδες στη Μέκκα και το Κάιρο, όσο και από την Αιθιοπική Εκκλησία αργότερα.
Ο καφές, σαν έτοιμο προϊόν, καθώς οι Άραβες απαγόρευαν αυστηρά την εξαγωγή σπόρων, πέρασε στην Ευρώπη από τη Βενετία, που διατηρούσε ισχυρές εμπορικές σχέσεις με τον Αραβικό κόσμο, στα τέλη του 16ου αιώνα. Διατέθηκε αρχικά από τους Βενετούς έμπορους στους πλούσιους, σαν εξωτικό είδος.
Η δημοτικότητά του μεγάλωσε αφότου ο Πάπας Κλήμης Η΄, παρά τις συμβουλές του περίγυρού του να αφορίσει τον καφέ σαν ισλαμική απειλή προς το χριστιανισμό, δοκίμασε στα 1600 καφέ, τον βρήκε εξαίσιο και τον "βάπτισε" Χριστιανικό ρόφημα, αναφέροντας, σύμφωνα με το μύθο, πως "είναι κρίμα οι άπιστοι να έχουν την αποκλειστική χρήση του καφέ".
Το πρώτο καφεποτείο άνοιξε στην Ιταλία το 1645, ενώ οι Ολλανδοί ήταν οι πρώτοι που κατάφεραν να πάρουν σπόρους καφέ και να τον καλλιεργήσουν αρχικά στις αποικίες τους στην Ινδονησία. Την ίδια εποχή περίπου το φυτό του καφέ πέρασε και στην Ινδία, όπου μετέφερε σπόρους λαθραία ο Μπάμπα Μπουντάν, επιστρέφοντας από τη Μέκκα.
Η δημοτικότητα του καφέ αυξήθηκε ραγδαία στην Ευρώπη, αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι στην Αγγλία το 1675 υπήρχαν ήδη 3000 καφεποτεία. Ο καφές έφτασε στη Γαλλία το 1657 και το 1669 το δώρο που έφερε στο Παρίσι ο απεσταλμένος του Σουλτάνου Μοχάμετ Δ' ήταν μια μεγάλη ποσότητα καφέ.
Ένα από τα λάφυρα Πολωνών, Αυστριακών και Γερμανών μετά την νίκη τους στη Βιέννη το 1683 ήταν τα πολλά σακιά με καφέ που άφησε πίσω του ο ηττημένος Οθωμανικός στρατός. Ο Φραντσίζεκ Κουλτζίτσκι, Πολωνός αξιωματικός στον οποίο χαρίστηκαν τα σακιά του καφέ σαν δώρο για τη γενναιότητά του, άνοιξε ένα καφεποτείο, ενώ πρωτοτύπησε και με την προσθήκη ζάχαρης και γάλακτος στον καφέ. Έτσι η νίκη αυτή έγινε και αφορμή για τη διάδοση του καφέ στην Αυστρία, την Πολωνία και τη Γερμανία.
Όσο αναφορά την Αμερικανική Ήπειρος, τον καφέ σε αυτή σύστησαν οι Γάλλοι μέσω των αποικιών τους στη Μαρτινίκα, τη Γαλλική Γουινέα και αλλού. Τα πρώτα φυτά έφερε ο Γκαμπριέλ ντε Κλιού στη Μαρτινίκα το 1714. Από εκεί πέρασε στη Γαλλική Γουινέα. Το 1727, ο Φραντσίσκο Παλχέτα στάλθηκε από το βασιλιά της Βραζιλίας στη Γουινέα, προκειμένου να φέρει σπόρους καφέ για να καλλιεργηθούν στη χώρα του. Καθώς η απόσπαση των σπόρων αποδείχτηκε δύσκολη, ο Παλχέτα έλυσε το πρόβλημα σαγηνεύοντας τη γυναίκα του Γάλλου Κυβερνήτη, η οποία του έδωσε σπόρους και φύτρα καφέ, κι έτσι το φυτό πέρασε στη Βραζιλία, η οποία σήμερα είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή καφέ στον κόσμο.
Την ίδια περίπου εποχή ο καφές καλλιεργήθηκε στη Τζαμάικα, το 1740 στο Μεξικό, το 1784 στη Βενεζουέλα και στα τέλη του αιώνα στην Κολομβία. Το 1893, ο καφές πέρασε από τη Βραζιλία στην Κένυα και την Τανζανία, ολοκληρώνοντας έτσι το διηπειρωτικό του ταξίδι που ξεκίνησε λίγο βορειότερα, στην Αιθιοπία, 900 χρόνια πριν.
Χώρες Παραγωγής καφέ
Αγία Ελένη, Αιθιοπία, Ακτή Ελεφαντοστού, Αγκόλα, Γκάνα, Γκαμπόν, Γουινέα, Γουινέα Ισημερινού, Κονγκό, Ζάμπια, Ζιμπάμπουε, Καμερούν, Κένυα, Καμόρες Νήσοι, Κονγκό, Λιβερία, Μαδαγασκάρη, Μαλάουι, Μοζαμβίκη, Μπενίν, Μπουρούντι, Νιγηρία, Νότια Αφρική, Ουγκάντα. Πεθνιόν, Ρουάντα, Πράσινο Ακρωτήριο, Σάο Τόμε & Πρινσιπε, Σιέρα Λεόνε, Τόγκο, Σουδάν, Τανζανία, Υεμένη.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ & ΚΑΡΑΪΒΙΚΗ
Αϊτή, Γουαδελούπη, Γουατεμάλα, Άγιος Δομίνικος, Ελ Σαλβαδόρ, Μαρτινίκα, Μεξικό, Νικαράγουα, Ονδούρα, Παναμάς, Πουέρτο Ρίκο, Τζαμάικα, Τρίνιταντ & Τομπάγκο.
ΝΟΤΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ
Αργεντινή, Βενεζουέλα, Βολιβία, Βραζιλία, Γαλλική Γουιάνα, Γουιάνα, Εκουαδόρ, Κολομβία, Νησιά Γκαλαπάγκος, Παραγουανή, Περού, Σουρινάμ,
ΝΟΤΙΟΣ ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ & ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΣΙΑ
Αυστραλία, Βανουάτου, Βιετνάμ, Γαλλική Πολυνησία, Ινδίες, Ινδονησία, Σούμαρα, Ιάβα, Καμπότζη, Κίνα, Λαός, Μαλαισία, Νέα Καληδονία, Παπούα Νέα Γουινέα, Σρι-Λάνκα, Ταιβάν, Ταϊλάνδη, Φίτζι, Φιλιππίνες, Χαβάη.
Τα πρώτα Καφέ της Ευρώπης
Η συνέχεια κατά το τέλος του αιώνα μας βρίσκει στη Βενετία και για την ακρίβεια στην πλατεία του Αγίου Μάρκου όπου πολλά καφενεία θα κάνουν την εμφάνισή τους, όπως το κοσμικό και φημισμένο καφέ Florian, που από το 1720 μέχρι και σήμερα έχει φιλοξενήσει επισημότητες από ολόκληρη την Ευρώπη, με εκείνες του Γκαίτε, του λόρδου Βύρωνα και του Ρουσσώ να ξεχωρίζουν.
Εξίσου δημοφιλές με τα προαναφερθέντα είναι και το πασίγνωστο καφέ Greco της Ρώμης, ιδιοκτήτης του οποίου ήταν Έλληνας εξ ου και το όνομα του, με επιφανείς πελάτες όπως ο Λίστ, ο Ροσέτι, και ο Τοσκάνι. Το καφέ Greco λειτουργεί ακόμη στις μέρες μας, στη λαμπερή Via Dei Condotii, και αξίζει πραγματικά να το επισπευτείτε όταν βρεθείτε στην αιώνια πόλη.
Όπως μπορεί να γίνει κατανοητό τα καφενεία στην Ιταλία κατάφεραν να γίνουν πολύ σύντομα τόπος συνεύρεσης αλλά και ανταλλαγής απόψεων στην καθημερινότητα των Ιταλών επηρεάζοντας τον τρόπο ζωής τους.
Η εξάπλωση των καφενείων σε ολόκληρη την Ευρώπη δεν άργησε να έρθει μετατρέποντας έτσι την απόλαυση ενός φλιτζανιού καφέ σε ολόκληρη μυσταγωγία. Χαρακτηριστικό είναι πως ούτε η εξάπλωση της επιδημίας της πανώλης το 1665 δεν κατέστη δυνατή να ανακόψει την εξάπλωσή τους.
Το πρώτο πλήγμα θα το δεχτούν κατά τη διάρκεια του18 αιώνα, όπου θα παρατηρηθεί μια κάθετη πτώση των πωλήσεων καφέ στην Ευρώπη, σε συνδυασμό με την παρακμή των καφενείων, που κράτησε μέχρι τις αρχές του 20 αιώνα.
Ο λόγος δεν ήτανε άλλος από την εισαγωγή του αλκοόλ στα καφενεία, την πώληση τσαγιού και άλλων μη αλκοολούχων ποτών.
